Lato to czas, w którym najczęściej korzystamy z okazji relaksu i odpoczynku. Sprzyjają temu wakacyjne wyjazdy i urlopy. Zdarza się jednak, że pomimo wolnego czasu i rozrywek, wcale nie czujemy się zregenerowani lub bardzo szybko wracamy do stanu poprzedniego zmęczenia. Jak skutecznie wypocząć, aby wrócić do swoich aktywności z pełnią energii?
Wszyscy co jakiś czas potrzebujemy relaksu i regeneracji. Jeśli jednak odczuwasz, że presja, tempo czy problemy dnia codziennego nadmiernie Cię przytłaczają, czujesz się wyczerpany lub wypalony – oprócz przeczytania tego artykułu możesz skontaktować się z psychologiem, który pomoże Ci dokonać potrzebnych zmian. Możesz to zrobić na przykład w Ośrodku Psychoterapii i Pomocy Psychologicznej Pomarańczowe Ja w Poznaniu.
Dla wielu osób w dzisiejszych czasach większym wyzwaniem jest, aby zwolnić tempo niż aby zabrać się do działania. Presja związana z kulturą nastawioną na sukces i powszechny nacisk produktywność może generować napięcie i problemy ze skutecznym odpoczynkiem. Czasami zdarza się, że pomimo fizycznego zatrzymania się, nasze myśli nadal gonią i “pilnują” różnych spraw – czegoś, co dzieje się w pracy albo co ważnego czeka nas do zrobienia następnego dnia. Nawet będąc na urlopie i pozornie korzystając z odprężających okoliczności możemy w rzeczywistości wcale nie odpoczywać, gdyż nie wchodzimy w stan relaksu – a ten jest związany nie tylko z ciałem, nie tylko z tym, co robimy fizycznie – czy pracujemy, czy leżymy nad basenem. Relaks i odprężenie są zależne także od naszych myśli, przekonań i stanu emocjonalnego. Jeśli nie jesteś w stanie odpocząć psychicznie, możesz wrócić z weekendu czy urlopu niewiele bardziej wypoczęty niż byłeś wcześniej.
Jakie są skutki niewystarczającej regeneracji?
Gdy zbyt mało odpoczywamy albo gdy nasz odpoczynek jest nieefektywny, bo nie potrafimy się zrelaksować, stajemy się przemęczeni. Co gorsza, zjawisko to może mieć charakter chroniczny. To zaś może prowadzić do przewlekłego pogorszenia naszego samopoczucia.
Stale zmęczeni i niewystarczająco zregenerowani, bywamy bardziej drażliwi, mamy gorszy nastrój i mniejszą odporność na stres. Spada nasz zapał i motywacja do działania oraz zmniejsza się wydajność. Trudniej nam zapamiętywać szczegóły i ważne, codzienne sprawy oraz wyzwaniem staje się skoncentrowanie uwagi na zadaniach.
Cierpi na tym także Twoje ciało – napięcie psychiczne może wywoływać także napięcie w ciele, skutkując dolegliwościami psychosomatycznymi – na przykład bólami głowy, dolegliwościami ze strony układu pokarmowego czy większą podatnością na infekcje.
Wydaje się być jasne jak słońce, że skuteczny odpoczynek i jego odpowiednia ilość są ważną potrzebą każdego człowieka a jego brak może prowadzić do negatywnych skutków – bardzo często jednak nie chcemy lub nie potrafimy się regenerować – dlaczego?
Co najczęściej stoi nam na przeszkodzie by odpocząć i jak sobie w tym pomóc?
Niektórym osobom na przeszkodzie do skutecznej regeneracji stoją przekonania na temat samego odpoczynku.
Przykładem może być założenie, że odpoczynek jest przywilejem, a nie potrzebą (taką jak sen, jedzenie czy picie). Kierując się tym przekonaniem, wiele osób odpoczywa dopiero wtedy, gdy dociera do granic swojego zmęczenia i odczuwa silne wyczerpanie – to zaś doprowadza do silnego eksploatowania swoich możliwości i życia w ciągłym zmęczeniu.
Innym przykładem jest przekonanie o tym, że każda sekunda naszego życia powinna być produktywna, czyli przynosić jakiś efekt – coś udoskonalać, realizować jakiś cel (inny, niż poprawa samopoczucia czy regeneracja). Wówczas trudno może być nam odpocząć psychicznie. Osoby o takim przekonaniu odpoczywają przeważnie z nastawieniem na efekt – na przykład czytają książkę nie dlatego, że sprawia im to przyjemność, ale po to, aby “mieć ją przeczytaną” czyli móc zabłysnąć w towarzystwie, wzbogacić słownictwo, nauczyć się czegoś nowego itp. Takie działanie jest zawsze nastawione na cel, a sam stan i odczuwanie przyjemności schodzi na dalszy plan, co utrudnia odprężenie się. Alternatywą jest pozwolenie sobie na tymczasową bezproduktywność. Bycie w tym, co spokojne i przyjemne – tu i teraz – a nie w tym, czym ten czas ma dla nas zaowocować w przyszłości. Paradoksalnie, taki odpoczynek będzie najbardziej owocny, bo pozwoli się zregenerować nie tylko fizycznie, ale i psychicznie. Mogą pomóc w tym techniki uważności (mindfulness), które opierają się na umiejętności bycia tu i teraz i obserwowaniu chwili obecnej.
Jakie z tego wnioski?
Aby czuć się zregenerowanym i wypoczętym na co dzień, pozwól sobie na drobne zmiany:
- W miarę możliwości staraj się badać swoje ciało i umysł, aby dostrzegać sygnały zmęczenia lub przeciążenia, a następnie reaguj.
- Jeśli możesz, walcz o regenerację w codzienności, nie tylko na urlopie czy wakacjach – pozwalaj sobie na odpoczynek wtedy, gdy tego potrzebujesz – nie czekaj do momentu, w którym będziesz całkiem wyczerpany (psychicznie i fizycznie).
- Naucz się komunikować innym swoje potrzeby – jeśli potrzebujesz zwolnić lub zrobić chwilę przerwy, mieć trochę czasu dla siebie – możesz poinformować o tym innych i zadbać o własne granice.
- Pozwól sobie, aby jedynym (ale jak cennym!) owocem odpoczynku była przyjemność i regeneracja. Trudno jest naprawdę odpocząć, będąc jednocześnie nastawionym na wydajność (nawet, jeśli czynność jest pozornie przyjemna, np. jazda na rowerze) – oszczędzisz sobie tym samym poczucie presji i odpoczniesz także psychicznie.
- Staraj się pielęgnować życzliwe podejście do siebie – jeśli traktujemy siebie z życzliwością i troską, nasze potrzeby stają się ważne a czas spędzany na regenerację staje się cenny sam w sobie – nawet wtedy, gdy nie przynosi żadnych innych efektów – wtedy liczysz się Ty i Twój dobrostan.
- Sięgnij do technik mindfulness lub medytacji, aby nauczyć się zatrzymywać i być tu i teraz.
Ośrodek Psychoterapii i Pomocy Psychologicznej „Pomarańczowe Ja”
ul. Czajcza 2A/13
61-546 Poznań
Telefon: 515 321 007
https://www.terapiapoznan.pl/kontakt/